NEDEN MEDYA OKUR YAZARLIĞI?
Koronavirüsün yol açtığı COVID-19 pandemisi nedeniyle evde geçirilen zamanın artmasıyla, medya araçlarından gelen iletilere daha fazla maruz kalmaktayız. Bu nedenle medya okuryazarı olmanın önemi artıyor.
Medya Okuryazarlığı; eleştirel olarak değerlendirme ve farklı kaynaklardan bilginin farklı değerine ulaşabilme ve ekrana dayalı içeriğin yapısını anlama yeteneğidir.
Medya Okuryazarlığı ; üniversite mezunu olmak ya da Alman/ingiliz olmak gibi bir sınıflandırma değildir; derece derece gelişim gösteren bir süreçtir. Medya Okuryazarlığı gelişime gereksinim duyar ve Medya okuryazarı olma durumu bilinçli uygulamalarla gelişebilir.
Medya Okuryazarlığının amacı, yorumlar üzerinde bireylere daha fazla denetim sağlamaktır. Bütün medya mesajları yorumlara dayanır. Örneğin, gazeteciler önemli olaylar ve kişiler hakkında yorumlar sunarken; reklâmcılar, bireyleri sorunları olduğuna ve ürünlerinin bu sorunları çözmede onlara yardımcı olacağına inandırmaya çalışmaktadır. Bu nedenle yorumların farkında olunması gerekmektedir.
Medya Okuryazarlığı; çeşitli biçimlerdeki yazılı- basılı, görsel, işitsel, elektronik ortamlardaki iletilere erişmektir, medya mesajlarını anlamak ve değerlendirmek için gereken bilgi birikimine sahip olmaktır, medyayı etkin ve akılcı biçimde kullanmaktır, medya olarak bilinen bilgi kaynaklarını tanımak, değerlendirmek ve gereğince yararlanmaktır, farklı kaynaklardan gelen bilginin doğruluğunu değerlendirmektir, medyanın kişilerin ve toplumun düşünceleri, davranışları ve değerleri üzerindeki etkisinin bilincinde olmaktır, medya kanalları yoluyla toplumla etkili iletişim kurmaktır, gereken tepkileri vererek bilginin bilinçli ve doğru üretilmesini sağlamaktır, düşünce üretmekle kalmayıp düşünceleri iletme kapasitesine sahip olmaktır.
Medya Okuryazarlığı için yapılan değişik tanımlarda; çok yönlülük, görecelik, izleyiciye uygunluk, bilince ve bilinenlere göre değişikliklerin varlığı kişilerin tamamen olmasa da düşük düzey ya da yüksek düzey medya okuryazarı olduğunu ya da olamadığını gösterir.
İzleyicinin medyayı bilinçli okumasını sağlayan Medya Okuryazarlığının, aynı zamanda bireyin kendini özgürce ifade etmesi, toplumsal yaşama daha etkin ve yapıcı olarak katılımını sağlaması, medyanın iyileştirilmesiyle ilgili hareketleri desteklemek için bilinç oluşturması açısından önemlidir.Yani
“İnsanların, Medyanın Olumsuz Etkilerine Karşı Korunmasını Sağlar”
Medya Okuryazarlığının, hem toplumda medyanın rolüyle ilgili bir anlayışı hem de demokratik toplum yurttaşları için gerekli olan temel sorgulama ve kendini ifade etme becerilerini ortaya çıkarmıştır. Medya mesajları bize çok çeşitli yollardan ulaşabilmektedir. Medya mesajlarıyla karsılaşmalarımız her zaman bilinçli bir tercihin sonucu olmaz. Yolda yürürken yanından geçtiğimiz ve gözümüzün takıldığı bir reklam panosu da bize ulaştırılan bir medya mesajını içerir. Bu saptamayı yapabilmek de medya okuryazarı olmakla ilgili bir şeydir. Medya mesajlarını çözümleme ve değerlendirme aşamaları da medyaya ilişkin belli bir altyapıya sahip olmayı gerektirir. Mesajları değerlendirirken o mesajın bize ulaştığı haline hangi süreçlerden geçerek geldiğini anlayabilmek bir bilgi birikimini gerektirir.
Mesajların Farkında Değilsek; Medya, Dünyayı Nasıl Algılamamız Gerektiği Konusunda Kontrol Sahibi Olur.
Medyanın düşünce, bilgi ve haberi bir başkasının bakış açısıyla nakletmek üzere kurulduğunu anlamak, bunun için özel tekniklerin kullanıldığını bilmek, bu tekniklerin, amaçladıkları ve doğurdukları etkilerin ayırdına varmak, medyanın bazı kişilerin yararına çalıştığını, bazılarını ise dışladığını anlamak, medyadan kimin yararlandığı, kimin, neden dışlandığı sorularını sormak ve yanıtını bulmak, alternatif bilgi ve eğlence kaynakları aramak, medyayı kendi yararı ve zevki için kullanmak gibi amaçlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekir.
Medya okuryazarlığının, hangi anlamları seçeceğimiz konusunda daha seçici hale gelmemizi sağlar, daha analitik olmanın, medyanın etkilerini kontrol etmede ilk adım olduğunu, eğer mesajların farkında değilsek, medya, dünyayı nasıl algılamamız gerektiği konusunda kontrol sahibi olur.
Bu doğrultuda; Medya Okuryazarlığı eğitimiyle; gereksinim duyulan her türlü bilginin yer aldığı, ancak doğru/güvenilir bilgiye ulaşmanın güçleştiği medya karşısında çocukların bilinçlendirilmesi, çocukların izledikleri filmler, diziler, reklamlar, takip ettikleri bilgisayar oyunları ve İnternet siteleri gibi medya içeriklerinin sorgulanabilir, eleştirilebilir olduğunu fark etmeleri, istek-ihtiyaçların birbirine karışmasına neden olan medya içerikleri konusunda çocuklarda farkındalık oluşturulması, çocukların sağlığını tehdit eden obezite ve İnternet bağımlılığı gibi rahatsızlıklar, şiddet eğilimli medya içeriği ve bazı medya alanlarında yer alabilecek pornografik içerik karşısında korunabilmeleri, yaş sınırına uygun olarak sosyal medyayı kullanmaya başlayacak olan çocukların, bu mecralardaki hak ve sorumluluklarını, siber zorbalık karşısında nasıl davranacaklarını bilmeleri, bu mecralarda medya mesajları üretirken kendilerinin ve arkadaşlarının kişisel güvenliğini, Türkçe’nin doğru ve kurallarına uygun kullanılmasını, evrensel ve yerel değerleri gözetmeleri, medya içerikleriyle ilgili yurttaş denetiminin etkin bir parçası olmaları amaçlanmaktadır.
Medya Okuryazarlığı ile kazandırılmak istenen değerler; Özel yaşamın gizliliğine saygı, Estetik duyarlılık, Dürüstlük, Sorumluluk, Etik kurallara bağlılık, Farklılıklara saygı duyma, Kültürel mirası yaşatmaya duyarlılık, Aile içi iletişime önem verme, Bilinçli tüketim, Toplumsal hayata yaşama etkin katılım, Bilimsellik, Eşitlik, Yardımlaşma, Dayanışma ve Paylaşmadır.
Sosyal Medyanın, Medya Okuryazarlığına Etkisi Özellikle Tüm Zamanını İnternete Bağlı Olarak Geçiren ve Her Okuduğuna, Her Gördüğüne İnanan Kitle İçin Büyük Bir Tehlikedir.
Sosyal paylaşım siteleri ise çok daha fazla dezenformasyona sahiptir.
Medya Okuryazarlığı eğitiminin özellikle çocuklara ve gençlere verilmesi gereklidir, Bu süreç Anaokullarından başlayarak yaşam boyu öğrenme dediğimiz bir süreç olmalıdır.
